Pengenalan kepada Vaksin BCG

Vaksin Bacillus Calmette–Guérin (BCG) ialah vaksin hidup yang dilemahkan, digunakan terutamanya untuk melindungi daripada batuk kering (TB), terutamanya bentuk yang teruk seperti meningitis TB dan TB miliary dalam kalangan kanak-kanak kecil. Ia dibangunkan pada awal abad ke-20 oleh ahli bakteria Perancis Albert Calmette dan Camille Guérin dan merupakan salah satu vaksin yang paling meluas digunakan di seluruh dunia.

Gambar dekat reaksi vaksinasi Bacillus Calmette Guerin (BCG) pada bayi.

Tujuan Utama Vaksin BCG

Matlamat utama vaksin BCG adalah untuk memberikan perlindungan awal terhadap batuk kering yang disebabkan oleh Mycobacterium tuberculosis. Walaupun ia tidak begitu berkesan dalam mencegah TB paru-paru pada orang dewasa, ia mengurangkan risiko komplikasi TB yang mengancam nyawa pada kanak-kanak.

Petunjuk Pemberian

Vaksin BCG disyorkan kepada:

• Bayi baru lahir dan kanak-kanak di negara yang mempunyai kadar TB tinggi seperti Malaysia.
• Kanak-kanak atau orang dewasa yang belum divaksin dan berisiko tinggi terdedah kepada TB (contohnya, petugas kesihatan, pelancong ke kawasan berisiko tinggi).
• Pesakit yang akan menjalani terapi imunosupresif (dengan nasihat perubatan).

Di Malaysia, vaksin ini diberikan secara rutin kepada bayi sejurus selepas kelahiran.

Dasar Vaksin BCG di Malaysia

Di Malaysia, BCG merupakan sebahagian daripada Program Imunisasi Kebangsaan (NIP), diberikan secara percuma di semua hospital dan klinik awam di bawah Kementerian Kesihatan Malaysia (KKM).

• Semasa Lahir: Semua bayi yang lahir di fasiliti kerajaan akan diberi vaksin dalam tempoh 24 jam, jika tiada kontraindikasi.
• Dos Gantian: Kanak-kanak bawah umur 5 tahun yang belum divaksin mungkin perlu menjalani ujian Mantoux sebelum menerima BCG.
• Semakan Parut: Semakan parut biasanya dilakukan semasa Tahun 1 persekolahan semasa lawatan kesihatan sekolah.

Kesan Sampingan & Garis Masa

Vaksinasi BCG biasanya menyebabkan reaksi kulit tempatan. Berikut adalah garis masa biasa:

• Minggu 1–2: Bonjolan merah kecil muncul di tapak suntikan, biasanya keras dan suam.
• Minggu 3–4: Bonjolan menjadi pustul atau ulser kecil seperti jerawat (5–10mm diameter).
• Minggu 5–6: Ulser mungkin pecah dan mengeluarkan cecair jernih atau kekuningan. Jangan picit atau tutup rapat.
• Minggu 6–10: Luka membentuk kerak dan sembuh dengan sendirinya.
• Bulan 2–4: Parut bulat dan pucat terbentuk — ini tanda vaksinasi berjaya.

Penting: Jika kawasan suntikan menunjukkan kemerahan yang meluas, nanah berlebihan, demam berpanjangan, atau bayi kelihatan tidak sihat, sila rujuk doktor.

Perkara Penting untuk Ibu Bapa

• Jangan picit atau gosok: Biarkan kawasan suntikan sembuh secara semula jadi. Elakkan sapuan kecuali diarahkan oleh doktor.
• Parut adalah normal: Parut kecil dan bulat biasanya terbentuk dalam tempoh 2–4 bulan.
• Tiada dos penggalak: BCG diberikan sekali sahaja. Walaupun tiada parut, vaksin ulangan tidak disyorkan.
• Bila perlu jumpa doktor: Jika terdapat bengkak besar, nanah berterusan, demam tinggi atau bayi sangat meragam.
• Vaksin tertunda: Bayi pramatang atau yang sakit mungkin diberi vaksin lewat, bergantung kepada penilaian doktor.

Kesimpulan

Vaksin BCG memainkan peranan penting dalam melindungi kanak-kanak daripada bentuk batuk kering yang teruk. Di Malaysia, ia diberikan semasa lahir. Ibu bapa disarankan untuk memahami tujuan vaksin ini, mengetahui proses penyembuhan normal, dan mendapatkan nasihat doktor sekiranya ragu-ragu.